ناگفته های متمم اسم

 متمّم اسم

     متمّم اسم،گروه اسمی است که به کمک حرف اضافه، همراه اسم می آید و توضیحی به آن می افزاید. 

     همان طور که بعضی از فعل ها به حرف اضافه ی اختصاصی و متمّم اجباری ( متمم فعل ) نیاز دارند، بعضی از اسم ها نیز به حرف اضافه ی نیاز دارند که واژه ی بعد از آن ها را « متمّم اسم » می گویند.نظیر:

علاقه --– به                ترس --- از            مصاحبه --- با            تحقیق --- در باره ی      نیاز --- به          نفرت --- از            آشنایی --- با       شورش --- بر  مراجعه --- به               شکایت --- از         دشمنی --- با         بحث --- در باره ی

اشاره --- به     چهار نفر --- از        جنگ --- با              اصرار --- بر            مهارت --- در            تسلط --- بر

 فرمول متمّم اسم:

اسم + حرف اضافه ی اختصاصی+ متمّم اسم

نمونه:       ترس        از         دشمن،  ننگ است.   

                  اسم    حرف اضافه   متمّم اسم

                         (هسته)   اختصاصی     (وابسته)     

تذکر: به جای حرف اضافه ی اختصاصی ، با رعایت اختصار، « ح – ا – ا » می نویسیم.           

    خبر نگاران مصاحبه      با        مردم      را دوست دارند.   

                اسم(هسته)  ح- ا- ا   متمّم اسم( وابسته )           

آشنایی         با          او     به دوران کودکی ام بر می گردد.

اسم (هسته)  ح- ا- ا  متمّم اسم ( وابسته )

بحث           در باره ی         آن        فایده ای ندارد.

اسم (هسته)  ح –ا – ا          متمّم اسم ( وابسته )

توجّه: فرمول « اسم+ حرف اضافه ی اختصاصی + متمّم اسم » مجموعاً یک گروه اسمی است که در جمله، با هم نقش می پذیرد.

مثال: نیاز   به   تعلیم   را نمی شود انکار کرد.

       هسته      متمّم اسم

        گروه اسمی: مجموعاً مفعول

توجّه: گاهی فرمول « اسم ( هسته )+ حرف اضافه ی اختصاصی + متمّم اسم »در جمله به هم می ریزد؛ یعنی میان اسم و متمّم آن فاصله می افتد،که نباید دچار اشتباه شویم. مثال:

خبر نگار   با       مردم        مصاحبه   می کند.—در حقیقت: مصاحبه با مردم   ح – ا- ا  متمّم اسم   هسته

او   از         دشمن       ترس     دارد. --- در اصل: ترس از دشمن

    ح – ا – ا  متمّم اسم  هسته

این مسئله با روش های تحقیقی که در دسترس علمای روان شناسی است، قابل تحقیق و اندازه گیری است.( متمّم اندازه گیری ) : اندازه گیری با ..............

توجّه: بخشی از اسم هایی که متمّم می گیرند، با ممیّز می آیند. در این حالت، متمّم همیشه جمع و حرف اضافه ی آن ها « از » است. مثال:                                                                        

چهارنفر از رفقا                                    پنج اصله از درخت ها

دو سه فروند از کشتی ها                       شش قبضه از تفنگ ها

-    پاره ای دیگر از اسم های بدون ممیّز هم متمّم می گیرند. این متمّم نیز نشانه ی جمع دارد و این گروه نیز با حرف اضافه ی  « از » می آیند؛ مثال:

عدّه ای از  -  بعضی از – بسیاری از -  مقداری از – کسی از – بخشی – رقمی از -  قدری از...

-    در بعضی از گروه های اسمی همراه با عدد کسری، وجود متمّم اسم اجباری است؛ امّا در صورت حذف حرف اضافه ی اختیاری به جای آن، نقش نمای اضافه می آید و متمّم به شکل مضاف الیه اسم پیش از خود ظاهر می شود؛ مثال:

یک چهارم از باغچه را بیل زدم= یک چهارم باغچه را بیل زدم.

دو سوم از کارها تمام شد= دو سوم کارها تمام شد.

-    گاهی حرف اضافه به نقش نمای اضافه تبدیل می شود؛ مثال:

از مصاحبت با شما بهره بردم.= از مصاحبت شما بهره بردم.

احترام به پدر و مادر واجب است.= احترام پدر و مادر واجب است.

-    گاهی متمّم اسم می تواند متمّم داشته باشد که به آن « متمّم متمّم » می گویند؛ مثال:

از   آشنایی     با      شما خوشحال شدیم.

  متمّم اسم           متمّم متمّم   

انتقاد از  دیگران  نباید با   توهین       به   آن ها   همراه باشد.

                                   متمّم اسم      متمّم متمّم

                                  ( همراه )

روش تشخیص متمّم اسم از سایر متمّم ها:

-    با توجّه به آنچه گذشت، تنها برخی از اسم ها همراه متمّم به کار می روند. این دسته از اسم ها دارای حرف اضافه ی اختصاصی هستند؛ یعنی متمّم آن ها همیشه به دنبال حرف اضافه ی خاصی می آید؛ مثلاً همیشه می گوییم: آشنایی با کسی یا چیزی و هیچ گاه نمی گوییم، آشنایی از یا در یا بر کسی یا چیزی.

. گزارش کوتاهی از این مسابقه به دست ما رسیده است.

. بحث  در باره ی این طرح به پایان رسید.

-    متمّم اسم همراه هسته، یک گروه اسمی است و به عنوان یک واحد یک پارچه در نظر گرفته می شود؛ بنا براین همیشه     می توان جمله ای جست و جو کرد که در آن متمّم اسم و هسته  درجایگاه مفعول قرار داشته و نقش نمای « را » پس از آن ها آمده باشد؛مثال:

-    مراجعه به این کتاب ها را به شما توصیه می کنیم.

   گروه اسمی( مفعول)

-    گزارش کوتاهی از این مسابقه را با هم می بینیم.

گروه اسمی (مفعول)

   نمونه سوال از مبحث متمّم اسم:

-    در کدام گزینه متمّم اسم وجود دارد؟

1)   گاهی از نهاد آدمی فریادی بر می آید که به گوش جان       می رسد.

2)   از مجموع آثار فکر و عمل بشر می توان دانست که پسندیده ی خاطر او چیست.

3)   آغاز تاریخ تمدّن انسان از روزی است که تفکر فلسفی جانشین قدرت مادّی گردد.

4)   بریدن از علایق زیان بخش و رهیدن از چنگال لذّات فریبنده آسان نیست.

مدیریت مدارس جمهوری اسلامی ایران در سوریه، لبنان و اردن

               رحیم آزاده سر گروه زبان و ادبیّات فارسی