معرفی اماکن فرهنگی ادبی در سوریه

نگاهی به کتابخانه ظاهریه :

مدرسه ظاهریه که در محله باب البرید – العماره  وبین دو دروازه باب الفرج وباب الفرادیس شهر دمشق واقع است ، در سال 676 هجری قمری ( 1277 میلادی) بنا شد . این نماد فرهنگی که در قلب بخش قدیمی شهر دمشق ودرست روبروی مدرسه عادلیه ایوبی‏ها واقع است ، در ابتدا منزل مسکونی  شخصی به نام عقیقی (متوفی سال 368هـ) بود . وی در آن زمان یک حمام سنتی را به منزل خود افزود که اکنون به گرمابه سنتی تبدیل گردیده و پذیرای علاقه‏مندان به میراث فرهنگی گذشته می‏باشد  .

   در سال 678هـ ق/1279میلادی ، شاه سعید فرزند سلطان ظاهر بیبرس بندقداری این منزل را که در نزدیکی قلعه دمشق ومسجد جامع اموی قرار دارد ، خریداری‏ و در آن آرامگاهی برای پدرش،که به پیشروی مغولها در سرزمینهای اسلامی خاتمه داده بود ، احداث نمود . وی همچنین یک مدرسه دینی را به این ساختمان دو طبقه ضمیمه کرد . گفتنی است سلطان ظاهر بیبرس مملوکی در قلعه دمشق وفات یافت و در آنجا به خاک سپرده شد ولی پس از پایان بنای آرامگاهش در مدرسه ظاهریه ، جسدش را به مدرسه علوم دینی ظاهریه انتقال دادند . پس از مرگ شاه سعید ، که توانسته بود بخش اعظم آرامگاه پدرش را طراحی وبنا نهد ، جسد وی را نیز در کنار پدرش دفن نمودند .

   از قرن هفتم تا سیزدهم میلادی علمای برجسته فراوانی در مدرسه ظاهریه به تحصیل پرداختند که از میان آنها می توان به اذرعی ، سمرقندی ، ابن شهید ، ابن لُری وغیره اشاره کرد ... در دوره اشغال عثمانیها ، یعنی در سال 1296هـ ق/1879م مدحت باشا والی دمشق دستور تحویل مدرسه ظاهریه را به کتابخانه صادر کرد . پس از او نیز  دیگر حاکمان عثمانی شهر دمشق به کار وی ادامه دادند . طاهر جزائری وسلیم بخاری از علمای شهر دمشق نیز با تلاش فراوان موفق شدند کتابهای فراوانی را از دیگر کتابخانه‏های شهر دمشق همچون کتابخانه‏های عمومی ، عبد الله باشا العظم، خیاطین، ملا عثمان کردی، بیت الخطابه مسجد جامع اموی، و همچنین خانقاه‏های سلیمانیه و مرادیه ، گردآوری نموده وبه گنجینه غنی آن بیفزایند.

   در سال 1984 میلادی وپس از افتتاح کتابخانه ملی اسد ، بخش اعظم کتاب‏های موجود در کتابخانه ظاهریه و بویژه کتاب‏های خطی به کتابخانه اسد منقل گردید . اکنون در حدود یکصد هزار عنوان کتاب به زبان‏های مختلف دنیا ، ولی در وضعیت بسیار بد ، در کتابخانه ظاهریه نگهداری می‏شود ، که در میان آن کتابهای بسیار نفیسی دیده می‏شود که به دلیل قرار گرفتن در معرض نور آفتاب وخاک ، احتمال تلف شدن آنها وجود دارد .

   از آنجایی که تعداد فراوان وقابل ملاحظه‏ای از گنجینه‏های کتابخانه سوریه وبویژه کتابخانه ظاهریه  درباره شخصیت‏های ایرانی یا موضوعات ومباحث ایرانی می باشد وهمچنین با توجه به این که تعدادی از اندیشمندان ایرانی همچون ابن سینا ، بیرونی ، فارابی ، غزالی ودیگر شعرای نامدار عرب ایرانی‏تبار  همچون مهیار دیلمی ، ابونواس ، طغرایی وغیره ، در تار وپود فرهنگ عرب آمیخته شدند وبه آن زبان می‏نوشتند ،  اصل ایرانی بودن آنها از ذهن خواننده غیر متخصص دور مانده است .

این مطلب از مطالعه ی  مجموعه  کار های علمی فرهنگی دفتررایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور سوریه گرفته شده است.